USG metodą Dopplera

Badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera to specjalna odmiana badania ultrasonograficznego, podczas którego mierzy się prędkość przepływu krwi w naczyniach matki i dziecka.

Badanie USG metodą Dopplera wykonywane jest zazwyczaj po 26 tygodniu ciąży. Stanowi ono pomocne narzędzie w wykrywaniu schorzeń typowych dla ciąży, na przykład gestozy, czy zaburzeń wzrastania płodu. Badanie to może pomóc w rozpoznaniu ciąży wysokiego ryzyka nawet na 2-3 tygodnie przed wystąpieniem objawów choroby. Stanowi ono cenne uzupełnienie rutynowych badań biochemicznych krwi, moczu oraz ciśnienia tętniczego. USG metodą Dopplera wykonuje się w ciąży wysokiego ryzyka, u kobiet po 35 roku życia, w przypadku ciąży mnogiej bądź gdy w przeszłości dochodziło do poronień a także w przypadku ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego. O momencie rozpoczęcia tego typu diagnostyki decyduje lekarz.

Wskazania do wykonania badania.

Badanie usg metodą Dopplera wykonuje się w ramach lekarskiej opieki przedporodowej. Może ono pomóc w diagnostyce następujących schorzeń i nieprawidłowości:

• Zaburzenia wzrastania płodu
• Zbyt mała ilość płynu owodniowego
• Podejrzenie choroby, wad rozwojowych bądź zaburzeń chromosomowych u płodu
• Zaburzenia rytmu serca płodu
• Podejrzenie wystąpienie wady serca bądź choroby serca u płodu
• Przedwczesne skurcze porodowe
• Podejrzenie infekcji wewnątrzmacicznej
• Konflikt serologiczny
• Schorzenia matki (nadciśnienie, stan przedrzucawkowy, cukrzyca ciążowa, choroby nerek)
• Ciąża mnoga
• Wcześniejsze poronienia bądź przebyty poród przedwczesny
• Obecne zagrożenie porodem przedwczesnym
• Obecna lub przebyta ciąża wysokiego ryzyka

W przypadku nieprawidłowości stwierdzonych za pomocą klasycznego badania USG (na przykład zaburzenia wzrastania płodu) badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera dostarcza informacji o przebiegu schorzenia oraz umożliwia podjęcie decyzji o najkorzystniejszym dla płodu momencie rozwiązania ciąży.

Zasada zjawiska Dopplera.

Głowica aparatu ultrasonograficznego wysyła ultradźwięki o określonej częstotliwości. Jeżeli natrafią one na ciałka krwi, to są odbijane ze zmienioną częstotliwością. Zmiana częstotliwości związana z ruchem krwinek nazywana jest efektem Dopplera. Przy zwężeniach naczyń zmienia się prędkość i kierunek ruchu krwinek. Można to przedstawić na różne sposoby, na przykład akustycznie w postaci wysłuchiwanych dźwięków, bądź na ekranie monitora, za pomocą kolorów. Z reguły przepływ krwi od głowicy mapowany jest kolorem niebieskim a w przeciwnym kierunku – czerwonym. W ten sposób otrzymuje się informację o kierunku i prędkości przepływu krwi. Dodatkowo oceniać można spektrum całej fali przepływu, co znalazło zastosowanie w ocenie stanu płodu.

Przebieg badania.

Zasadniczo USG naczyniowe metodą Dopplera przeprowadza się tak samo, jak każde inne badanie USG. W trakcie oceny przepływu włącza się dodatkową opcję aparatu ultrasonograficznego. Pacjentka słyszy szum oddający przepływ krwi, a na ekranie rysuje się przebieg fali dźwiękowej uzyskanej po odbiciu od poruszających się krwinek w ocenianym naczyniu.

Zakres badania.

W szczególności badane są następujące naczynia:

Tętnice maciczne: ich badanie służy przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy w czasie ciąży istnieje ryzyko wystąpienia zaburzeń wzrastania płodu bądź nadciśnienia tętniczego (np. w przypadku stanu przedrzucawkowego). Najlepszy moment do wykonania tego badania to okres między 20 a 24 tygodniem ciąży. W przebiegu ciąży zachodzą pewne zmiany w naczyniach macicy. Opór tych naczyń zmniejsza się do 24 tygodnia. Jeśli jednak pozostaje on w dalszym ciągu na wysokim poziomie, świadczy to o niewłaściwym zagnieżdżeniu się łożyska i skutkować może komplikacjami w dalszym przebiegu ciąży. Informację o tej sytuacji odczytuje lekarz z wykresów generowanych na ekranie monitora podczas badania usg metodą Dopplera.

Tętnica pępowinowa: to naczynie zaopatrujące płód w tlen i substancje odżywcze. Badanie metodą Doppera wykonuje się gdy istnieje podejrzenie zaburzeń wzrastania płodu. Dokładna ocena stanu dziecka wymaga przeprowadzenia badań także innych dodatkowych naczyń, na przykład mózgowych. Analizę wielu naczyń stosuje się indywidualnie w wybranych przypadkach. W ciąży o prawidłowym przebiegu opór naczyń związany z przepływem krwi w tętnicy pępowinowej zmniejsza się stopniowo. Na monitorze widoczna jest zygzakowata linia, która ostro wzrasta i nieco łagodniej opada. Wierzchołki pokazują wysokie ciśnienie przy skurczu, niskie ciśnienie obserwowane jest przy rozkurczu. W przypadku nieprawidłowości łożyska opór naczyń rośnie. Niekiedy może dojść nawet do stanu, w którym nie występuje przepływ krwi podczas rozkurczu bądź wręcz krew się cofa. Na monitorze obserwuje się wówczas małe luki, które powstają między pojedynczymi wypukłościami fali. Ten stan kliniczny utrudnia zaopatrzenie dziecka w tlen oraz substancje odżywcze. Jest dla płodu bardzo niebezpieczny. Czasami sytuacja taka wymaga zakończenia ciąży i wywołania porodu.

Tętnica środkowa mózgu: odpowiada bezpośrednio za ukrwienie mózgu. Gdy zaopatrzenie dziecka w tlen jest zagrożone, aby wyrównać deficyt, automatycznie rozszerzają się duże naczynia mózgowe. W trakcie badania metodą Dopplera lekarz obserwuje te zmiany i po analizie podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu i trwaniu ciąży.
W wybranych przypadkach oceniany jest również układ naczyń żylnych.
Zastosowanie badania ultrasonograficznego metodą Dopplera stało się milowym krokiem w zapobieganiu uszkodzeniom neurologicznym i występowania porażenia mózgowego u dzieci.

Badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera wykonuję od 2002r.